Zoals de titel van het project al aangeeft, werken we in ons onderzoeksproject met de kunstbeschouwingsmethode Art-Based Learning. In deze blog lees je meer over wat Art-Based Learning is, wat de verschillende stappen in de methode zijn en waarom we deze methode onderzoeken in de context van palliatieve zorg.

‍

Wat is Art-Based Learning?
Art-Based Learning is een kunstbeschouwingsmethode ontwikkeld door Jeroen Lutters. Het idee van Art-Based Learning is dat je iets van kunst leert, in plaats van over kunst. Kennis van kunst is daarom niet nodig. De deelnemer gaat als het ware een dialoog aan met het kunstwerk, dat Lutters (2020) het ‘sprekende object’ noemt. De dialoog leidt uiteindelijk tot het vertellen van je eigen verhaal, tot het geven van betekenis aan wat je hebt geleerd. Art-Based Learning is een vorm van creatief leren en denken, waarbij de deelnemer wordt uitgedaagd tot zelfreflectie en via kunst een nieuwe vorm van kennis kan verwerven.

Wat zijn de vier stappen van Art-Based Learning?
De Art-Based Learning-methode bestaat uit vier stappen. Een speciaal opgeleide en gecertificeerde facilitator begeleidt de deelnemer of deelnemers door de vier stappen. Je doet het dus in eerste instantie niet alleen, maar onder begeleiding.

1. Vragen stellen: Het begint met het stellen van een ‘persoonlijke vraag’. De toeschouwer stelt zichzelf een relevante, urgente, misschien zelfs existentiële vraag. Deze vraag wordt ook losgelaten en pas aan het einde weer opgepakt.
2. Sprekende objecten: De objecten kunnen beginnen te ‘spreken’. De kijker kiest een kunstobject en luistert naar wat dat kunstwerk hem of haar te vertellen heeft. Daarna volgt een zogenaamde close reading van het kunstobject, waarbij de toeschouwer wordt uitgenodigd om het kunstwerk zo objectief en nauwkeurig mogelijk te beschrijven, om er vertrouwd mee te raken.
3. Mogelijke werelden: De toeschouwer duikt in ‘de mogelijke werelden’. De toeschouwer stapt in de voorstelling, alsof het kunstwerk een doorgang is naar een andere wereld. In deze fase wordt de toeschouwer een schepper.
4. Verhalen vertellen: Het eindigt met het vertellen van zijn eigen verhaal. In deze fase wordt betekenis gegeven aan wat er in de eerdere fasen heeft plaatsgevonden. De toeschouwer keert terug naar de oorspronkelijke vraag en reflecteert op wat er met hem/haar/hen is gebeurd. Wat zijn nieuwe inzichten en wat neem je mee? 

“De eerste wet van ABL: leef met vragen en een nieuwe wereld openbaart zich.” (Lutters, 2020, p. 71).

‍

Waarom Art-Based Learning in de palliatieve zorg?
Het krijgen van een levensbedreigende diagnose, zoals ongeneeslijke kanker, kan iemands wereld op zijn kop zetten. “De grond zakte onder mijn voeten weg”, is een veelgehoorde uitspraak. Dit soort ingrijpende gebeurtenissen kunnen een breuk veroorzaken in iemands levensverhaal. Het kan voor mensen erg moeilijk zijn om zo'n gebeurtenis te begrijpen, om deze als het ware te integreren in hun nieuwe levensverhaal.

We willen onderzoeken of kunstzinnig leren, met zijn narratieve benadering, kankerpatiënten kan helpen om zin te geven aan hun leven met een ongeneeslijke ziekte. Kan het kijken naar kunst hen helpen, en zo ja, hoe? Dit zijn vragen die centraal staan in ons onderzoeksproject, waarop we de komende jaren hopelijk antwoord zullen vinden.

Benieuwd naar wat we al weten? In 2020 is een pilotstudie uitgevoerd om de haalbaarheid van kunstzinnig leren in de palliatieve zorg te onderzoeken. Er staat een kort artikel over deze pilot in het personeelsblad van Amsterdam UMC. Wilt u meer weten? Onderzoeker en kunstenaar Silvia Russel schreef ook een artikel over de pilot, gepubliceerd in het tijdschrift Palliative Medicine, dat u hier kunt lezen.

‍
Referenties
Lutters, J. (2020). Art-Based Learning. Handboek creatief opleiden. Uitgeverij Coutinho: Bussum.

‍